Giấy tờ giả "giỡn mặt" công chứng

[Giấy tờ giả "giỡn mặt" công chứng]
[Bài viết đã được đăng trên báo Pháp luật]

Không chỉ người dân, mà nhiều công chứng viên cũng không thể phân biệt được đâu là hồ sơ thật, đâu là hồ sơ giả
Người đi mua nhà, đất... “nhắm mắt mua liều”, không thể phân biệt giấy tờ nào thật, giấy tờ nào giả; Công chứng viên thì nói: “Vừa chứng, vừa lo” vì xuất hiện không ít hồ sơ làm giả rất tinh vi, các giấy tờ tùy thân cũng không ngoại lệ - Đó là những gì chúng tôi vừa ghi nhận tại các tổ chức công chứng tại TP.HCM.

Phát hiện do cảm tính nghề nghiệp

Không ít người dân khi được hỏi “làm sao có thể biết hồ hơ của mình là thật hay giả”? Câu trả lời là không thể phân biệt, kể cả công chứng viên.

Một người dân nói vui, chẳng lẽ khi mua nhà chúng tôi phải mang hồ sơ đi trưng cầu giám định, mà việc này người dân không thể.

Tình trạng giả hồ sơ công chứng ở các tổ chức công chứng không phải là chuyện bây giờ mới có. Tuy nhiên, hiện tình trạng này đã đến mức báo động. Bởi giấy tờ bị làm giả xuất hiện tại các tổ chức công chứng ngày càng rất tinh vi, khó phát hiện.

Ông Nguyễn Quang Thắng, Trưởng Phòng công chứng số 1, TP.HCM, cho biết: ngày 14/4/2010, Văn phòng của ông phát hiện một bộ hồ sơ ủy quyền thế chấp định đoạt tài sản giữa ông Trần Văn S và bà Lương Thị K cùng với bà Nguyễn Thị Bích Đ có CMND giả.

Điều nguy hiểm là vụ việc chỉ bị phát hiện và lập biên bản khi công chứng viên kiểm tra bộ hồ sơ gốc của hợp đồng thế chấp tài sản từ năm 1994 của bà K cho thấy: Dấu vân tay của hai CMND khác nhau rõ rệt. Vụ việc đang được cơ quan chức năng làm rõ.

Điều đáng nói là tình trạng hồ sơ, giấy tờ giả mà các tổ chức công chứng phát hiện là do “cảm tính” nghề nghiệp mách bảo chứ bằng mắt thường không thể phân biệt đâu là thật đâu là giả.

Một cán bộ tư pháp công tác tại TP.HCM cho biết: Thời gian qua, giấy tờ tùy thân (CMND, giấy phép lái xe...) bị làm giả rất nhiều.

Nói là giả, nhưng thực chất đó là CMND, giấy phép lái xe thật nhưng do một vài cán bộ, công chức Nhà nước biến chất dùng phôi thật (mẫu giấy tờ đã in sẵn chưa ký tên, đóng dấu) để làm giả cho những ai cần. Nhiều nhất là giấy phép lái xe thật, nhưng không có hồ sơ gốc lưu tại cơ quan Nhà nước, nên hết hạn sử dụng thì không còn giá trị.

Cần liên thông giữa các tổ chức công chứng
TP.HCM đã có mạng ngăn chặn do Sở Tư Pháp quản lý, theo đó các tổ chức công chứng có thể đăng nhập vào mạng này nhằm tìm hiểu tham khảo thông tin về những tài sản bị “chặn” giao dịch. Nhưng vẫn chưa đủ, chưa đảm bảo tính an toàn, bởi TP.HCM có đến 7 PCC và 12 VPCC, vì tất cả tổ chức hành nghề công chứng này đều không liên thông với nhau. Một hồ sơ công chứng ở PCC 1 thì PCC 2 không thể biết được thông tin. Bỏ địa hạt công chứng có ưu điểm của nó, nhưng khuyết điểm là một căn nhà “người không ngay” có thể công chứng bán nhiều lần, ở nhiều tổ chức công chứng khác nhau bằng hồ sơ giả thì quá khó để phát hiện (hoặc do công chứng viên biến chất) thì hậu quả là rất lớn, thiệt hại thuộc về người dân” - một công chứng viên bức xúc.
Ông Phan Văn Cheo, Văn phòng Công chứng Sài Gòn, quận 1, TP.HCM cho biết: Hồ sơ giả hiện nay chủ yếu là CMND, hộ khẩu, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… thậm chí cả tờ khai lệ phí trước bạ…

Tuy không thống kê được con số cụ thể, nhưng theo tìm hiều của chúng tôi, nhiều tổ chức công chứng đều gặp hồ sơ giả nhưng chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Nói về chế tài đối với công chứng viên khi vi phạm, ông Nguyễn Quang Thắng nói: Công chứng viên như một “thẩm phán phòng ngừa”, nhằm đảm bảo tính an toàn pháp lý của các văn bản công chứng, đảm bảo tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch... Chính vì vậy, nếu công chứng viên biết được giấy tờ giả mà vẫn tiến hành công chứng thì sẽ bị xử lý hình sự, bồi thường thiệt hại (nếu có)"

Trách nhiệm công chứng viên?

Việc công chứng “lọt” hồ sơ giả là hoàn toàn có thể xảy ra. Trong khi đó, Luật Công chứng quy định: Giá trị pháp lý của văn bản công chứng là rất cao, có hiệu lực thi hành đối với các bên liên quan, có giá trị làm chứng cứ; tình tiết, sự kiện thể hiện trong văn bản đã được công chứng đều không phải chứng minh và được cơ quan Nhà nước thừa nhận, trừ trường hợp bị tòa án tuyên bố vô hiệu.

Điều đáng ngại là việc làm giả hồ sơ công chứng chủ yếu liên quan đến tài sản, thậm chí có những khối tài sản cực lớn, gây thiệt hại không nhỏ cho quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

Ngược lại, trách nhiệm của công chứng viên trong những vụ việc công chứng hồ sơ giả xem ra còn bỏ ngỏ, không phải chịu trách nhiệm, ngoại trừ trường hợp biết là giấy tờ giả mà vẫn tiến hành công chứng.

Ngoài ra, hiện không có quy định nào buộc công chứng viên phải tìm cách nhận biết giấy tờ đó là giả. Chính vì vậy, ai làm giả hồ sơ, giấy tờ nhằm mục đích lừa đảo người khác nếu bị phát hiện thì người phải chịu trách nhiệm trước pháp luật - một công chứng viên có thâm niên bộc bạch.

Trước thực trạng đó, Công an TP.HCM đã có văn bản phối hợp gửi công an 24 quận, huyện yêu cầu các tổ chức hành nghề công chứng xử lý các vụ sử dụng giấy tờ giả mạo hoặc mạo danh chủ sở hữu trên giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu tài sản để tiến hành công chứng.

Liên quan đến vấn đề này, nhiều người làm trong lĩnh vực công chứng cho rằng: “Để có thể hoàn thiện, đảm bảo tính an toàn cho các văn bản công chứng, cần thiết sớm thành lập một trung tâm thông tin công chứng, nối mạng với Trung tâm thông tin Nhà đất, Sở Tài nguyên – môi trường; Nối mạng giữa các tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn với nhau một cách nhanh chống, kịp thời chia sẻ thông tin thì lúc đó mới có thể ngăn chặn tình trạng giấy tờ giả ngày càng diễn biến phức tạp”.

Trần Phong